Sposoby leczenia diastemy (przerwy między zębami)

Diastema to specjalistyczna nazwa przerwy między górnymi jedynkami, czyli siekaczami przyśrodkowymi w górnym łuku zębowym, powstałej na skutek ich rozsunięcia. Ze względu na swoje umiejscowienie taka szczelina między zębami rzuca się w oczy, ale często bywa traktowana, szczególnie u kobiet, jako ciekawy znak rozpoznawczy i element dodający uroku, dlatego jej posiadacze nie zawsze chcą się jej pozbywać. Niestety czasami zdarza się, że diastema zamiast atutu stanowi defekt estetyczny i powód do kompleksów, który w dodatku prowadzi do poważnych problemów ze zgryzem utrudniających poprawną mowę i zagrażających zdrowiu zębów – wtedy bezwzględnie należy ją usunąć.

Jakie rodzaje diastemy wyróżniamy?

Szpara między zębami nie zawsze wygląda tak samo, dlatego ze względu na jej ukształtowanie wyróżnia się trzy rodzaje tej niedoskonałości: równoległą, zbieżną i rozbieżną. Diastema równoległa oznacza równoległe ułożenie jedynek względem siebie – takie rozsunięcie zębów, o ile nie jest zbyt szerokie, może dawać ciekawy efekt wizualny i jest raczej rzadko traktowane jako problematyczny defekt urody. O diastemie zbieżnej mówimy w sytuacji, gdy korony jedynek są skierowane do siebie, a ich korzenie oddalone. Jeśli natomiast korzenie jedynek są zbliżone do siebie, a korony oddalone, wtedy mamy do czynienia z diastemą rozbieżną. Takie szczeliny międzyzębowe, nawet niewielkich rozmiarów, są już nieco mniej estetyczne, dlatego zwykle kwalifikuje się je do usunięcia. Przerwa między zębami może występować też oczywiście w innych miejscach łuku zębowego, na przykład pomiędzy dwójkami albo pomiędzy jedynką i dwójką, zarówno na górze, jak i na dole. Takie szpary jednak nie zaliczają się do diastem, ich naukowa nazwa to tremy. Określenie „diastema” jest zarezerwowane wyłącznie dla szczeliny między górnymi jedynkami.

Skąd się bierze szczelina między zębami?

Szpara między jedynkami może mieć wiele przyczyn, jednak w większości przypadków u podłoża tej niedoskonałości leżą anomalie w obrębie jamy ustnej. Na ich podstawie wyróżnia się trzy główne rodzaje diastemy:

• prawdziwą – będącą wynikiem nieprawidłowej budowy, tj. przerostu lub niskiego przyczepu, wędzidełka wargi górnej;
• rzekomą – będącą wynikiem hipodoncji (braku bocznych siekaczy), mikrodoncji (zbyt małego rozmiaru zębów) lub hiperdoncji (pojawienia się za siekaczami od strony podniebiennej nadliczbowego zęba, tzw. mezjodensa);
• fizjologiczną – występującą około ósmego roku życia, w okresie wymiany zębów mlecznych na stałe, mającą charakter przejściowy.

Przerwa między zębami może wykształcić się również na skutek parafunkcji, czyli nietypowych, szkodliwych nawyków ruchowych narządu żucia, takich jak wciąganie dolnej wargi pod górny łuk zębowy, wtłaczanie pomiędzy zęby kolczyka umieszczonego w języku czy ssanie palca. Czynnikiem determinującym powstawanie diastemy mogą być też choroby przyzębia, chociażby paradontoza – dlatego warto dbać o higienę jamy ustnej i regularnie odwiedzać dentystę. W rzadkich przypadkach zdarza się też, że za pojawienie się diastemy odpowiada uraz, na skutek którego dochodzi do przemieszczenia jednego lub dwóch siekaczy.

Kiedy diastema kwalifikuje się do leczenia?

Przerwa między zębami nie zawsze kwalifikuje się do usunięcia. Wszystko zależy od tego, jak duży jest jej rozmiar. Szczelina, której szerokość przekracza 2 mm, powinna zostać zlikwidowana jak najszybciej, choćby dlatego, że sprzyja rozwojowi chorób jamy ustnej. Jeśli natomiast jest mniejsza niż 2 mm, decyzję dotyczącą jej ewentualnego usunięcia lekarz pozostawia pacjentowi. Niektórzy w takiej sytuacji decydują się na usunięcie tej niedoskonałości, inni pozostawiają ją jako efektowny detal podkreślający urodę. To kwestia indywidualna. Wyjątek stanowi diastema fizjologiczna, występująca u dzieci do 9 roku życia, która nie wymaga leczenia, niezależnie od rozmiaru, ponieważ szpara między zębami mlecznymi zazwyczaj samoistnie znika, gdy zostają one zastąpione przez zęby stałe – dotyczy to zarówno diastem, jak i trem. 

Jak zlikwidować szpary między zębami?

Leczenie diastemy polega na zamknięciu luki międzyzębowej. Można tego dokonać na dwa sposoby: metodą zachowawczą lub ortodontyczną. Wybór konkretnej metody zależy od tego, jak duże jest rozsunięcie zębów. Niewielka szpara miedzy jedynkami może zostać z powodzeniem zamaskowana za pomocą licówek (nakładek przyklejanych na przednią stronę zębów) lub bondingu (odbudowy kompozytowej). Takie uzupełnienie luki międzyzębowej jest proste, szybkie i z reguły nie kosztuje więcej niż tysiąc złotych. Nie zaleca się go jednak w przypadku większych diastem, ponieważ mocno poszerzone zęby będą wyglądały nieproporcjonalnie w stosunku do pozostałych, co da bardzo nieestetyczny efekt wizualny. Duża szczelina między zębami może zostać zlikwidowana jedynie za pomocą aparatu ortodontycznego. Wyleczenie diastemy tą metodą zajmuje dużo czasu, a co za tym idzie, wymaga mnóstwa cierpliwości i wytrwałości, do tego jest dość drogie (koszt leczenia ortodontycznego wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych), ale za to daje o wiele lepsze, przede wszystkim naturalne i trwałe efekty. Warto dodać, że jeśli szczelina między zębami, z którą mamy do czynienia, to diastema prawdziwa, przed założeniem aparatu ortodontycznego, konieczne jest podcięcie przerośniętego wędzidełka, a niekiedy również wycięcie jego włókien. Bez usunięcia tej przeszkody anatomicznej nie będzie bowiem możliwa efektywna korekcja ustawienia górnych jedynek.

Dlaczego warto wyleczyć diastemę?

Diastema to problem nie tylko estetyczny, ale i zdrowotny. Gdy jest duża, prowadzi to rozwoju chorób dziąseł i przyzębia, może też stać się przyczyną seplenienia, nie mówiąc już o tym, że wywołuje dość mocno odczuwalny dyskomfort. Gdy jest niewielka, nie niesie za sobą tak poważnych powikłań, ale nawet wtedy zwraca uwagę i może być traktowana przez otoczenie jako powód do wstydu, przez co często bywa dla pacjentów krępująca i wywołuje w nich niepotrzebne kompleksy. Aby się tego problemu pozbyć, warto odwiedzić stomatologa i wraz z nim ustalić najlepszą metodę postępowania leczniczego, która pozwoli zniwelować szparę między zębami i przywrócić uśmiechowi nieskazitelność.