Wady zgryzu i krzywe uzębienie bynajmniej nie przydają urody, a co gorsza, sprzyjają rozwojowi chorób zębów i przyzębia, dlatego powszechnie stosuje się dziś w stomatologii ich korekcję przy użyciu aparatów ortodontycznych. Takie rozwiązanie pozwala przywrócić prawidłowe ustawienie zębów i właściwe ułożenie szczęki, a w efekcie – odzyskać pierwotną estetykę uśmiechu i zapewnić lepsze możliwości dbania o higienę jamy ustnej. Pacjenci decydujący się na założenie aparatu ortodontycznego obawiają się jednak bólu związanego z mocowaniem jego konstrukcji na zębach. Czy słusznie? Wszystko zależy od kilku czynników, przede wszystkim rodzaju wybranego aparatu.
Aparaty ortodontyczne dzielą się na ruchome i stałe. Aparaty ruchome mają postać idealnie dopasowanych do uzębienia pacjenta przezroczystych nakładek, tzw. alignerów, które trzeba wymieniać co dwa tygodnie. Są one dość drogie, ale dzięki nim można dość szybko i łatwo pozbyć się niewielkich wad zgryzu i nierówności w ustawieniu zębów. Zakładanie aparatu ortodontycznego nakładkowego nie boli, jednak jego noszenie może powodować pewien dyskomfort w pierwszych dniach po wymianie nakładek, gdy wywołują one największy nacisk na łuk zębowy. Z tradycyjnym aparatem ortodontycznym sprawa ma się nieco inaczej, ponieważ składa się on z systemu zamków, ligatur, łuków, rurek i pierścieni mocowanych na zębach na stałe. Przez to cała procedura zakładania aparatu stałego staje się dość skomplikowana i często jawi się pacjentom jako dużo bardziej niekomfortowa, a nawet bolesna.
Zanim odpowiemy na to pytanie, musimy wyjaśnić, jak wygląda procedura zakładania aparatu ortodontycznego typu stałego na zęby. Na konstrukcję takiego aparatu, jak wspomnieliśmy, składają się zamki, ligatury, łuki, rurki i pierścienie. W pierwszej kolejności zakłada się rurki (w przypadku wystarczającej separacji zębów) lub pierścienie (w przypadku ciasno stłoczonych zębów). Rurki wyglądem przypominają zwykłe zamki i tak jak zwykłe zamki mocuje się je na powierzchni zębów za pomocą kleju, po czym utrwala się to łączenie przy użyciu lampy polimeryzacyjnej. Pierścienie natomiast wyglądają jak obręcze, które cementuje się bardzo ciasno na ostatnich trzonowcach. Po osadzeniu rurek/pierścieni przykleja się zamki, na których następnie umieszczane są ligatury, czyli specjalne gumki. Na końcu na ligatury zakłada się łuki, te najbardziej rzucające się w oczy elementy aparatu, które wyglądają jak metalowe druty na zębach. Cała procedura mocowania aparatu ortodontycznego jest z reguły bezbolesna, choć z pewnością mało komfortowa. Jedynie zakładanie pierścieni na zęby może okazać się problematyczne – na tym etapie pojawia się bowiem uczucie silnego ucisku, który bardziej wrażliwi pacjenci odbierają jako ból. Poza tym nieprzyjemne dolegliwości zdarzają się też często w pierwszych godzinach po zabiegu i utrzymują przez kilka kolejnych dni, kiedy na zęby wywierany jest największy nacisk. Oczywiście odczucia na tym etapie również są kwestią indywidualnej wrażliwości. To, co niektórzy pacjenci odbierają jako ból, inni uznają co najwyżej za dyskomfort.
Założenie aparatu ortodontycznego na zęby to dopiero początek leczenia korekcyjnego, które polega na systematycznym dopasowywaniu założonych łuków do zmieniającego się ustawienia zębów pacjenta. Przez cały czas trwania takiego leczenia, które zajmuje średnio dwa lata, pacjent musi więc co miesiąc odwiedzać gabinet stomatologiczny w celu wymiany ligatur i regulacji zamków. Wizyty kontrolne trwają zwykle około 30 minut. W ich trakcie ortodonta nie tylko precyzyjnie koryguje ustawienie aparatu, ale też sprawdza postępy w leczeniu oraz ogólny stan zębów i przyzębia. Wymiana i regulacja poszczególnych elementów konstrukcji korekcyjnej nie jest bolesna, niemniej, tak jak w przypadku procedury zakładania aparatu ortodontycznego, ból lub dyskomfort mogą pojawić się kilka godzin po zabiegu, gdy zęby adaptują się do nowej sytuacji. Na szczęście dość łatwo da się takie dolegliwości zniwelować.
Ból przy aparacie ortodontycznym występuje na skutek napięć, jakie generuje siła jego nacisku, dlatego na czas adaptacji, czyli pierwszych dni po założeniu lub regulacji aparatu, warto przejść na dietę płynną i półpłynną, która pozwoli zębom trochę odpocząć. Wskazane jest zwłaszcza spożywanie zimnych pokarmów, takich jak jogurty czy kefiry, ponieważ działają one podobnie jak zimne okłady: uśmierzająco. Złagodzić ból mogą też oczywiście leki przeciwbólowe dostępne w każdej aptece bez recepty oraz specjalne roztwory i kojące napary ziołowe do płukania jamy ustnej.