W gabinecie często spotykamy się z dylematami Rodziców związanymi z leczeniem mleczaków. Tymczasem jest wiele powodów dla których to właśnie te zęby należy objąć profesjonalną opieką stomatologiczną.
Po pierwsze szkliwo zębów mlecznych jest 2-krotnie cieńsze, a powierzchnia jest zdecydowanie bardziej nierówna w porównaniu z zębami stałymi. To powoduje, że próchnica występuje już w bardzo młodym wieku. Szkliwo jest uboższe w składniki mineralne a obecność tzw. linii porodowej sprzyja przenikaniu bakterii.
Cechą charakterystyczną jest szybki postęp procesu chorobowego z mało odczuwalnymi dolegliwościami. Przez dłuższy czas dziecko nie zgłasza żadnych dolegliwości, a rozwój próchnicy odbywa się pod powierzchnią szkliwa.
Bez pomocy Rodziców zęby zwykle nie są prawidłowo umyte. Płytka nazębna to świetna pożywka dla bakterii.
Pamiętajmy, że dzieci dopiero uczą się dbać o swoje zęby, poznają tajniki prawidłowego szczotkowania, smakują pasty do zębów. Bez pomocy Rodziców zęby zwykle nie są prawidłowo umyte. Płytka nazębna to świetna pożywka dla bakterii. Dlatego tak ważne są systematyczne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym co 3-4 m-ce, aby móc wykryć ognisko próchnicowe na bardzo wczesnym etapie.
Kolejnym powodem dla którego należy leczyć zęby mleczne to szybkie przechodzenie jednego stadium próchnicy w drugie. Szybko w proces chorobowy zostaje wciągnięta miazga, co zwykle kończy się dużymi dolegliwościami bólowymi dla dziecka, a wizyta w gabinecie wtedy gdy „boli” to najgorszy moment na wprowadzenie Malucha w świat zdrowych zębów.
Wyróżniamy trzy postacie próchnicy które są szczególnie niebezpieczne:
Próchnica wczesna
W krótkim czasie dochodzi do zniszczenia dużych powierzchni korony zęba i powikłań ze strony miazgi. Cechuje się stałym niezahamowanym postępem pomimo prowadzonego leczenia.
Próchnica butelkowa "nursing bottle caries"
Występuje u dzieci do 3 r.ż. a czynnikiem wyzwalającym zwykle jest przedłużone karmienie butelką i podawanie niemowlakom w celu uspokojenia smoczków z cukrem lub miodem. Nadmierne słodkie pokarmy i napoje przyklejają się do słabo zmineralizowanych zębów powodując rozległe ubytki.
Próchnica okrężna
Dotyczy zwykle zębów przednich w szczęce symetrycznie po stronie prawej i lewej. Obejmuje powierzchnie wargowe i okolicę szyjki zęba. Podminowane próchnicą szkliwo odpryskuje, pozostawiając mocno osłabione kikuty zębów.
Drodzy Rodzice, zęby mleczne wbrew różnym opiniom należy leczyć. Próchnica jest chorobą zakaźną, w szybkim tempie atakuje kolejne zęby. Wizyta dziecka w gabinecie w chwili bólu ma nie tylko negatywny aspekt zdrowotny, ale również edukacyjny. Wszystkim zależy aby Maluch chętnie przychodził do stomatologa bez obaw i strachu i potrafił współpracować. To wpływa na jego podejście do leczenia w życiu dorosłym. To my dorośli kształtujemy światopogląd małego człowieka, jesteśmy dla niego wzorem. To my dorośli odpowiadamy za jego zdrowie. Rodzicu nie jesteś sam. Klinika którą stworzyłam jest przygotowana do przyjmowania Małych Pacjentów – oferujemy nie tylko różne formy leczenia, ale i edukacji. Wystarczy znaleźć trochę czasu, odwiedzić nas i przekonać się, że wizyta na fotelu stomatologicznym może być bezbolesna a więc bezstresowa i przyjemna dla Maluchów i ich Rodziców.
Postaramy się przybliżyć te najważniejsze i zwrócić Państwa uwagę na te, które szczególnie sprawdzają się w stomatologii dziecięcej.
Częste wizyty kontrolne pozwalają wykryć ognisko próchnicy na bardzo wczesnym etapie – na etapie próchnicy początkowej (plama próchnicowa). W takiej sytuacji stosujemy zabiegremineralizacji polegający na miejscowym stosowaniu związków fluoru aby doprowadzić do wytworzenia się składników mineralnych i zahamowanie rozwoju próchnicy. U dzieci w wieku między 1 a 3 r. ż. kiedy postęp próchnicy jest niezwykle gwałtowny, aby go zatrzymać wykonujemy zabieg impregnacji. Impregnacja polega na zastosowaniu środków chemicznych (zwykle jest to azotan srebra i płyn Lugola) o działaniu bakteriobójczym który utwardza zmienione chorobowo tkanki. Po zaimpregnowaniu powierzchnia zęba staje się ciemna. Zabieg powtarza się 5-krotnie w odstępach 7-dniowych a po kilku miesiącach należy takie zęby skontrolować.
Częste wizyty kontrolne pozwalają wykryć ognisko próchnicy na bardzo wczesnym etapie – na etapie próchnicy początkowej.
Kiedy dziecko dobrze współpracuje możliwe jest tradycyjne opracowanie ubytku przy użyciu wiertła. Coraz częściej wiertło jest jednak zastępowane np. piaskarką abrazyjną. Urządzenie to eliminuje nieprzyjemny hałas i wibracje. Warstwa próchnicy jest usuwana poprzez strumień powietrza zmieszanego z tlenkiem glinu. Metoda ta nie wymaga podania znieczulenia, wymaga natomiast założenia koferdamu (ślinochron) dzięki któremu piasek nie gromadzi się w buzi Małego Pacjenta. Popularną metodą leczenia jest równieżozonowanie. W kontakcie z tkanką ozon rozpada się tworząc tlen o działaniu bakteriobójczym, powodując zahamowanie rozwoju próchnicy na wczesnym etapie. W laserowym leczeniu zęba warstwa próchnicy usuwana jest bezkontaktowo za pomocą wiązki światła, wnikającej w ząb i usuwającej próchnicę. Dodatkową zaletą tego urządzenia jest dezynfekcja ubytku po jego opracowaniu.
Gaz rozweselający (podtlenek azotu) podany przy użyciu zapachowej maseczki wprowadza dziecko w stan fizycznego rozluźnienia i znosi ból. Dla szczególnie bojących się Małych Pacjentów można skorzystać ze znieczulenia ogólnego (narkoza). W takiej sytuacji do zabiegu kwalifikuje lekarz anestezjolog, zleca odpowiednie badania, czuwa nad Pacjentem podczas i po zabiegu. Należy sprawdzić czy placówka, którą wybieramy jest przystosowana do prowadzenia leczenia w znieczuleniu ogólnym. Oprócz nieocenionych zalet warto wiedzieć, że narkoza nie jest obojętna dla organizmu.
Każda z opisanych form leczenia jest skuteczna jeśli tylko dopasujemy metodę leczenia do poziomu zaawansowania procesu chorobowego. Drogi Rodzicu zapytaj stomatologa o metodę najlepszą dla Twojego Dziecka i decyduj o jego wspomnieniach!
Warto wiedzieć, że…
Już w brzuchu matki dziecko wytworzy zawiązki wszystkich zębów mlecznych i stałych, za wyjątkiem ósemek. Zawiązki zębów powstają już w 6 tygodniu rozwoju zarodkowego. Mineralizacja czyli uwapnienie zębów też zaczyna się w fazie płodowej.
Witamina A i E ma istotne znaczenie dla rozrodczości, utrzymania i prawidłowego rozwoju płodu oraz zdrowia kobiety w okresie okołoporodowym i karmienia.
Zła, niewłaściwie zbilansowana dieta kobiety ciężarnej oznacza niedobór takich składników jak: białko, wapń, żelazo, fluor, fosfor, magnez, cynk, potas, witamina B1, B2, PP, C i D.
Jeśli chcesz, by twoje dziecko miało zdrowe i mocne zęby, pamiętaj o nim już otwierając lodówkę. W okresie ciąży około 50 % kobiet zmienia swoje zwyczaje żywieniowe, a część zmian zostaje wymuszona gorszym samopoczuciem i skłonnościami do wymiotów w I trymestrze ciąży.
]W czasie ciąży rośnie ryzyko próchnicy, ponieważ…
Okres ciąży ma wiele dokuczliwych przypadłości, do których niewątpliwie należą poranne nudności. Podczas wymiotów w jamie ustnej pozostaje sok żołądkowy, którego składnikiem jest kwas solny. Kwas niszczy szkliwo i wywołuje nieodwracalne zmiany w jamie ustnej. Zęby stają się podatne na próchnicę i nadwrażliwość. Zalecamy, aby bezpośrednio po wymiotach płukać jamę ustną specjalistycznymi płynami, które są bezpieczne dla kobiet ciężarnych, a jeśli nie mamy ich pod ręką, proponujemy przepłukanie wodą. Takie działanie zredukuje negatywne działanie soku żołądkowego. Warto też stosować pasty, które wzmacniają szkliwo z hydroksyapatytem (uwodniony fosforan wapnia, stanowi ok. 70% masy kości, zapewniając jej odpowiednie właściwości mechaniczne) i związkami fluoru.
W profilaktyce chorób uzębienia należy zwracać uwagę na jedzenie. Panuje mylne przekonanie, że zęby kobiet w ciąży słabną, bo dziecko “wysysa” wapń z organizmu matki. Płód nie wyciąga wapnia, ale niewłaściwa dieta może spowodować, iż biały promienny uśmiech mamy na tym ucierpi. Rezerwa wapnia w zębach jest bardzo duża, praktycznie nie do ruszenia, a w szkliwie nie ma żadnych naczyń, którymi wapń mógłby być odprowadzony.
Duże zapotrzebowanie na wapń występuje w drugiej połowie ciąży. Witamina D pomaga we wchłanianiu wapnia niezbędnego w procesie tworzenia i wzrostu kości oraz zębów. U kobiet ciężarnych wykazujących niedobory w zakresie wapnia i witaminy D, szczególnie tych rodzących powtórnie w krótkim odstępie czasu, często występuje zmniejszona mineralizacja tkanki kostnej.
Bogatymi źródłami wapnia są: mleko, śmietana, białe sery i zielone warzywa liściaste. Naturalnym źródłem witaminy D jest masło, białko jaja kurzego, tran i wątroba. Należy również pamiętać o minerałach i niezbędnych witaminach. W diecie kobiety w ciąży powinny znaleźć się produkty bogate w fosfor, fluor, żelazo oraz witaminy D, A, C i K. Polecamy m.in. tłuste ryby, sezonowe warzywa, owoce, kiszonki oraz chleb pełnoziarnisty. Mamy również w okresie laktacji powinny pamiętać o diecie bogatej w cenne składniki.
Lepiej słodycze zastąpić owocem, a ogórki kiszone surową marchewką.
W czasie ciąży wiele kobiet odczuwa wzmożony apetyt, ma różne zachcianki, podjada między posiłkami, a także w nocy. Słodycze dostarczają pożywki bakteriom, a kiszone ogórki niszczą szkliwo. Jedno i drugie sprzyja rozwojowi próchnicy. Lepiej słodycze zastąpić owocem, a ogórki kiszone surową marchewką. W okresie ciąży dla dobra naszych zębów należy ograniczyć spożywanie słodyczy, cukru, kupnych soków owocowych i napojów gazowanych.
Kobiety w ciąży to nasi Pacjenci pod specjalnym nadzorem. Wiara w przesądy, że w ciąży zębów przyszłej mamy się nie leczy, jest zagrożeniem nie tylko dla matki, ale i dziecka. Z niektórymi problemami nie poradzisz sobie sama.
Prawdziwa przyczyna osłabienia zębów, wzmożonej próchnicy i chorób przyzębia w ciąży jest naprawdę banalna – to nieodpowiednia higiena jamy ustnej. Duży wpływ ma niewielkie obrzmienie błony śluzowej w jamie ustnej, do którego dochodzi na skutek zmian hormonalnych w organizmie kobiety.
Najważniejsze więc jest regularne szczotkowanie zębów po każdym posiłku (delikatnie, wolno, ale długo co najmniej 2 minuty) nawet jak było to tylko małe “co nieco”. Ważne jest nitkowanie zębów, dobra pasta do zębów oraz płyn do płukania jamy ustnej. Zęby i dziąsła wymagają szczególnej opieki w okresie ciąży. Nie zapomnij o języku, to na nim znajduje się najwięcej bakterii.
Niska waga urodzeniowa noworodka i zakażenia bakteryjne, a nawet przedwczesny poród mogą być konsekwencją unikania dentysty przez matkę podczas ciąży. W przypadku kiedy ciąża jest dopiero w planach, wtedy warto udać się na wizytę przed poczęciem dziecka. Wspaniale byłoby, gdyby taką wizytę odbył także przyszły tata. Kiedy jesteś już w ciąży, nawet jak nic się nie dzieje, raz w trymestrze kobieta ciężarna powinna odwiedzić gabinet stomatologiczny, aby ograniczyć towarzyszące ciąży problemy z zębami i dziąsłami.
Już niewielkie ubytki mogą być siedliskiem bakterii, niebezpiecznych zarówno dla matki, jak i dziecka. Konsultacji u stomatologa warto zasięgnąć w przypadku częstych krwawień z dziąseł oraz powtarzających się stanów zapalnych, które może nasilać działanie hormonów ciążowych.
Fluor to gaz odkryty w 1883 roku, który ma zbawienny wpływ na ograniczenie intensywności próchnicy. Zabiegi stomatologiczne wykorzystujące związki fluoru nazywamy fluoryzacją. Wyróżniamy fluoryzację endogenną oraz egzogenną.
Lakiery fluorkowe – mają długotrwałe działanie na szkliwo ponieważ utrzymują się na zębach od kilku godz. do kilku dni. Są łatwe w stosowaniu, dzięki czemu nie zniechęcają dziecka do wizyt. Preparaty nowej generacji nie wymagają utrzymania suchości pola zabiegowego (co jest bardzo trudne u dziecka). Lakiery zwykle stosujemy 2 razy w roku (co 6 m-cy) a u dzieci z wysokim ryzykiem próchnicy 4 razy w roku (co 3 m-ce)"
Pianki fluorkowe – ciekawa propozycja dla dzieci niecierpliwych. Produkt, zwykle o przyjemnym zapachu, aplikowany jest na specjalnych łyżkach a potem umieszczany w buzi dziecka na ok. 4 minuty. Rozwiązanie to polecane jest pacjentom powyżej 6 r.ż.
Stare powiedzenie, że wszystko w nadmiarze szkodzi sprawdza się i w tym przypadku. Zbyt duże dawki fluoru wcale nie ochronią naszych dzieci przed próchnica, przyczynią się do powstania plamistości szkliwa czyli tzw. fluorozy. Zanim zaczniemy wprowadzać działania profilaktyczne lepiej wcześniej porozmawiać ze stomatologiem o metodzie skutecznej i potrzebnej w przypadku naszego dziecka, aby profilaktyka rzeczywiście nią była.
Zęby które najczęściej są lakowane to zęby trzonowe i przedtrzonowe. Architektura powierzchni żujących w/w zębów jest niezwykle bogata. Liczne zakamarki, przewężenia, nierówności i wąskie wejścia do bruzd które rozszerzają się butelkowato, sprzyjają zaleganiu resztek pokarmowych, będących świetną pożywką dla bakterii. O próchnicę wtedy nie trudno, zwłaszcza że w okresie kiedy pojawiają się pierwsze stałe trzonowce. Dziecko rozpoczyna swoja przygodę z zasadami prawidłowej higieny jamy ustnej.
Naukowcy długo szukali rozwiązania, aż w końcu wpadli na pomysł, aby te niesforne przestrzenie czymś wypełnić. Tym magicznym preparatem jest lak – zwykle płynny materiał, dający łatwo się rozprowadzić, niekiedy zawierający fluor, koloru białego lub bezbarwny, aby można było łatwiej kontrolować przestrzeń pod lakiem.
Ząb do lakowania musi być odpowiednio przygotowany, mianowicie odizolowany od śliny, oczyszczony oraz wytrawiony specjalnym kwasem ortofosforowym. Oczywiście nie każda bruzda może być zalakowana. Jeśli lekarz stwierdzi haczenie zgłębnika w bruździe lub znaczne przebarwienie, bruzdę taką należy opracować cienkim wiertłem a następnie wypełnić materiałem. Jeśli stwierdzamy próchnicę średnią to należy postąpić zgodnie z procedurami leczenia próchnicy.
Nie tylko w okresie wymiany uzębienia lakowanie ma pozytywny wpływ. U starszych Dzieci noszących aparaty ortodontyczne, lakowanie trzonowców i przedtrzonowców zmniejsza ryzyko wystąpienia próchnicy. Wiemy bowiem, że aparat sprzyja retencji płytki nazębnej.
Zęby które zostały zalakowane powinny być kontrolowane co 6 m-cy. Zawsze może dojść do rozszczelnienia laku lub jego odprysku. Należy go wówczas uzupełnić lub wymienić.
Każda z przedstawionych metod ma ogromne znaczenie, ale dopiero wszystkie razem dadzą pożądany efekt. Lakowanie, fluoryzacja, prawidłowe mycie zębów i stomatologiczne wizyty kontrolne procentują na przyszłość pięknym i zdrowym uśmiechem.
Często obawiamy się operacji. Świadomość, iż możemy się nie wybudzić po narkozie, powoduje przedłużanie decyzji lub całkowitą rezygnację z zabiegu.
Po wizycie kwalifikującej do operacji lekarz zaleca zaszczepić się przeciwko żółtaczce typu B. Ważnym elementem przygotowania do zabiegu jest normalizacja masy ciała. Otyłość utrudnia przeprowadzenie operacji oraz zwiększa ryzyko powikłań okołooperacyjnych. Do zabiegów konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, USG oraz EKG. W przypadku infekcji dróg oddechowych lub innych zakażeń (katar, kaszel, gorączka, dreszcze, stosowanie antybiotyku) wskazane jest odroczenie zabiegu do czasu wyleczenia infekcji. Przeciwwskazaniem do operacji jest opryszczka, ropne zmiany na skórze, zakrzepowe zapalenie żył kończyn dolnych.
Jednym z ważniejszych i coraz częściej branym pod uwagę przeciwwskazań do dużych operacji jest stan zapalny zębów. Stąd konieczność sanacji jamy ustnej przez stomatologa, zanim przystąpimy do jakiegokolwiek zabiegu.
Sanacja jamy ustnej to doprowadzenie do wyleczenia wszystkich chorych zębów. Usunięcie z jamy ustnej potencjalnych ognisk zakażenia, czyli wyleczenie zębów z próchnicy, usunięcie wszystkich zębów, których wyleczyć się już nie da. Jest to po prostu generalny remont – mówi lek.dent. Irmina Materna.
Decyzja o operacji podejmowane wspólnie przez anestezjologa, chirurga i lekarza prowadzącego ma na celu m.in. optymalne przygotowanie chorego do operacji. Ocenia się stan ogólny pacjenta w kontekście jego chorób i planowanej operacji oraz określa ryzyko z nią związane. Coraz częściej anestezjolog i chirurg współpracują ze stomatologiem, prosząc o ocenę stanu jamy ustnej.
Sanacji jamy ustnej powinni poddać się w szczególności pacjenci oczekujący na operację, przeszczep czy kobiety planujące potomstwo. Warto więc oprócz wymaganych szczepień czy badań laboratoryjnych wybrać się do stomatologa i skontrolować stan jamy ustnej. Tym bardziej, że zabiegi stomatologiczne powinny być ukończone przynajmniej 10 dni przed planowaną operacją.
Wg statystyk około 85% pacjentów zgłaszających się ze skierowaniem do sanacji wymaga chirurgicznego leczenia dentystycznego, co wydłuża czas kwalifikacji do operacji.
Jest to niezwykle istotne, by przed każdym zabiegiem do którego potrzebne będzie znieczulenie ogólne, przeprowadzić sanację jamy ustnej. Jama ustna dorosłego człowieka to siedlisko bakterii z rodziny paciorkowców (streptococcus haemolyticus). Patogen ten wywołuje wiele infekcji jak: zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie septyczne stawów, wsierdzia, opłucnej, osierdzia, tkanki łącznej i ropni tkanki mózgowej.
Lekarz dentysta przygotowujący pacjenta np. do przeszczepu jest świadomy, że postępowanie z takim pacjentem jest znacznie trudniejsze, niż w rutynowym przypadku. Bardzo często pacjenci przed transplantacją mają wiele chorób powiązanych, które sprzyjają zaniedbaniom w jamie ustnej, np. przewlekłe choroby nerek powodują bolesne stany zapalne i suchość błony śluzowej jamy ustnej i języka, co wpływa na rozwój próchnicy oraz nieprzyjemny zapach z ust.
W przypadku wykrycia niektórych chorób w trakcie leczenia ortodontycznego wskazane jest usunięcie stałego aparatu, ze względu na obniżoną odporność organizmu.
Pacjenci są już przyzwyczajeni, że przed założeniem aparatu stałego konieczna jest pełna sanacja jamy ustnej, czyli wyleczenie wszystkich zębów, dokładne wypełnienie kanałów w zębach pozbawionych żywej miazgi, usunięcie zębów tego wymagających oraz wyleczenie ewentualnych stanów zapalnych dziąseł.
W przypadku wykrycia niektórych chorób (np. białaczki) w trakcie leczenia ortodontycznego wskazane jest usunięcie stałego aparatu, ze względu na obniżoną odporność organizmu. Jeżeli leczenie ortodontyczne musi być kontynuowane zalecany jest aparat ruchomy. Ponowne zastosowanie aparatu stałego zalecane jest dopiero 2 lata po wyleczeniu wykrytej choroby.
Sanacja jamy ustnej staje się normą przy operacjach kardiologicznych. Infekcje w jamie są bowiem bardzo groźne dla mięśnia sercowego. Do tego każdy zabieg wiąże się z obniżoną odpornością, więc ryzyko zakażenia jest bardzo wysokie.
Większość lekarzy zaleca u pacjentów przygotowywanych do przeszczepu serca, wykonanie najważniejszego zabiegu z punktu widzenia sanacji, czyli usunięcia wszystkich podejrzanych zębów oraz przeprowadzenia leczenia periodontologicznego.
Najczęstszym dylematem przy sanacji jamy ustnej jest postępowanie z zębami leczonymi endodontycznie (kanałowo). Szereg lekarzy (transplantologów, nefrologów) wymaga usunięcia wszystkich zębów leczonych endodontycznie. Natomiast stomatolodzy przeprowadzający sanację przeważnie decydują się na pozostawienie zębów z prawidłowo wypełnionymi kanałami przy użyciu mikroskopu.
Ostry stan zapalny dziąseł, zaawansowana próchnica, grzybicze zakażenia jamy ustnej, krwawiące dziąsła lub otwarte rany to lista najważniejszych przeciwwskazań stomatologicznych do wykonania operacji, chemioterapii czy planowanej ciąży.
Wizyta w gabinecie stomatologicznym pozwoli uniknąć niepożądanych sytuacji, a na pewno obniży ryzyko powikłań pooperacyjnych i czas rekonwalescencji.
Na życzenie pacjenta wydawane jest zaświadczenie o przeprowadzonej sanacji jamy ustnej, które jest jednym z wymogów kwalifikacji do operacji, coraz częściej wymaganym przez świat lekarski w Polsce.
Świadomy pacjent powinien jednak brać pod uwagę możliwość powikłań pooperacyjnych z tego tytułu i nawet jeżeli nie zostanie skierowany do stomatologa przed operacją, pojawić się sam na wizytę kontrolną. Warto udać się do stomatologa odpowiednio wcześniej, by miał czas leczyć nas odpowiednio długo, jeżeli to będzie konieczne również przy pomocy antybiotyku.
Taka wizyta będzie dla nas o tyle cenna, że dowiemy się w jaki sposób zapobiegać chorobom i infekcjom w jamie ustnej.
Na długo będziemy cieszyć się zdrowiem zębów i ładnym uśmiechem a w przypadku nagłej choroby będziemy mogli przystąpić od razu do właściwego leczenia, w którym zazwyczaj czas pełni kluczową rolę.